Iż-żona Schengen u l-kooperazzjoni joriġinaw mill-Ftehim ta' Schengen tal-1985.

Dan jirrappreżenta territorju fejn il-moviment liberu tal-persuni huwa garantit. L-Istati firmatarji tal-ftehim neħħew il-fruntieri interni kollha minflok fruntiera esterna waħda. Għalhekk, jiġu applikati regoli u proċeduri komuni għal viżi għal soġġorni qosra, talbiet għall-ażil u kontrolli fil-fruntieri. Fl-istess ħin, il-kooperazzjoni u l-koordinazzjoni bejn is-servizzi tal-Pulizija u l-awtoritajiet ġudizzjarji jiggarantixxu s-sigurtà. Il-kooperazzjoni ta' Schengen ġiet inkorporata fil-qafas legali tal-Unjoni Ewropea bit-Trattat ta' Amsterdam tal-1997.

Viża ta' Schengen hija awtorizzazzjoni maħruġa minn Stat ta' Schengen bil-ħsieb li:

• transitu minn jew soġġorn maħsub fit-territorju tal-Istati ta' Schengen ta' tul ta' mhux aktar minn 90 jum fi kwalunkwe perjodu ta' 180 jum ("viża għal soġġorn qasir");
• tranżitu miż-żoni ta' tranżitu internazzjonali ta' ajruporti tal-Istati ta' Schengen ("viża għal tranżitu fl-ajruport").

Stati Membri ta' Schengen

Sal-lum, total ta’ 29 pajjiż jaderixxu mal-Ftehim ta’ Schengen; 25 Stat Membru tal-UE u erba’ (4) Stati Assoċjati oħra (mhux Stati Membri tal-UE) abolixxew il-kontroll fuq il-fruntieri u implimentaw bis-sħiħ l-acquis ta’ Schengen fir-rigward tal-ħruġ ta’ viża. Id-29 Stat Membru ta’ Schengen huma l-Awstrija, il-Belġju, il-Bulgarija, il-Kroazja, ir-Repubblika Ċeka, id-Danimarka, l-Estonja, il-Finlandja, Franza, il-Ġermanja, il-Greċja, l-Ungerija, l-Islanda*, l-Italja, il-Latvja, il-Liechtenstein*, il-Litwanja, il-Lussemburgu, Malta, l-Olanda, in-Norveġja*, il-Polonja, il-Portugall, ir-Rumanija, is-Slovenja, is-Slovakkja, Spanja, l-Iżvezja u l-Iżvizzera*.

(* Stati Membri mhux tal-UE)

Filwaqt li Stat Membru wieħed (1) tal-UE – Ċipru – għadu mhux membru sħiħ taż-żona Schengen u tnejn (2) oħra – l-Irlanda u r-Renju Unit – iżommu politiki awtonomi dwar il-viża, l-immigrazzjoni u l-ażil u ma jipparteċipawx fil-kooperazzjoni ta' Schengen.

Regoli Ewlenin

Ir-regoli ewlenin adottati fi ħdan il-qafas ta' Schengen jinkludu:

• Tneħħija ta' kontrolli fuq persuni fil-fruntieri interni;
• Sett komuni ta' regoli li japplikaw għall-persuni li jaqsmu l-fruntieri esterni tal-Istati Membri tal-UE;
• Armonizzazzjoni tal-kundizzjonijiet tad-dħul u r-regoli dwar il-viżi għal soġġorni qosra;
• Kooperazzjoni msaħħa tal-pulizija (inklużi drittijiet ta' sorveljanza transkonfinali u eżerċizzju jaħraq);
• Kooperazzjoni ġudizzjarja aktar b'saħħitha permezz ta' sistema ta' estradizzjoni aktar mgħaġġla u trasferiment tal-eżekuzzjoni ta' sentenzi kriminali;
• L-istabbiliment u l-iżvilupp tas-Sistema ta' Informazzjoni ta' Schengen (SIS).